فلسفه سیاه پوشی در ایام عزاداری امام حسین(ع) و سایر اهل بیت چیست؟

رنگ سیاه از جهات گوناگون، آثار و خواص مختلف دارد و به اعتبار هر یک از این خواص در مورد یا مواردی خاص، فرد یا گروهی مخصوص برای منظور ویژه ی خویش از آن بهره می گیرند. رنگ سیاه از جهتی رنگ پوشش است؛ یعنی، رنگ تیره سبب استتار و اختفا می گردد و گاه برای چنین امری به کار گرفته می شود.

رنگ سیاه از جهت دیگر، رنگ هیبت و تشخص است و از این رو، لباس رسمی شخصیت های مهم نوعاً سیاه یا سرمه ای سیر است و در نقل های تاریخی موارد فراوانی را می توان یافت که برای نشان دادن هیبت و تشخص فرد،گروه،حکومت یا مسئله ایی از این رنگ استفاده می شده است.

یکی دیگر از خواص و آثار رنگ سیاه آن است که این رنگ به صورت طبیعی، رنگی حزن آور و دل گیر و مناسب عزا و ماتم است. از همین رو بسیاری از مردم جهان، از این رنگ به عنوان اظهار غم و اندوه از مرگ دوستان و عزیزان خود سود می جویند.

اما باید توجه داشت که انتخاب رنگ سیاه در ایام سوگواری علاوه بر نکته فوق علتی منطقی و عاطفی نیز دارد و آن عبارت است از این حقیقت که کسی که در ماتم عزیزان خویش، جامه ی سیاه می پوشد و در و دیوار را سیاه پوش می کند، با این عمل می خواهد بگوید و بفهماند که«تو روشنی چشم من و در حکم فروغ دیدگان من بودی و دفن پیکر تو در دل خاک بسان افول ماه و خورشید است و زندگی را در چشمم تیره و تار ساخته و زمین و زمان را در سیاهی و ظلمت فرو برده است.»

بی مهر رخت، روز مرا نور نماند ست وز عمر، مرا جز شب دیجور نماندست

بنابراین سیاه پوشی، به دلیل رمز و رازی که در این رنگ نهفته است؛ به عنوان یک رسم طبیعی و سنت منطقی نشان حزن و اندوه است و پیروان اهل بیت(ع) در ایام عزاداری، لباس سیاه بر تن می کنند.

آیا سیاه پوشی در بین ملل و اقوام دیگر نیز رواج دارد؟

شواهد فراوان تاریخی و ادبی، بیانگر این حقیقت است که بسیاری از ملل و اقوام جهان، از دیر زمان، در ایام عزا سیاه پوشیده اند. از جمله ایرانیان باستان. در متون کهن ایران شواهد فراوانی وجود داردکه سیاه پوشی را نشان ماتم واندوه قلمداد کرده است. شاهنامه فردوسی که بیانگر فرهنگ وتمدن کهن ایران است. پراست از مواردی که جامه ی سیاه را نماد عزا وغم تلقی کرده است.

فردوسی در شاهنامه در خصوص زمانی که رستم به دست برادرش شغاد، ناجوان مردانه کشته شد، می گوید:

به یک سال در سیستان سوگ بود همه جامه هاشان، سیاه وکبود

یا درعصر ساسانیان، هنگامی که بهرام گور در گذشت ولیعهدش یزدگرد، چنین کرد:

چهل روزسوگ پدر داشت راه بپوشید لشکر کبود وسیاه

فریدون هم که از جهان در گذشت، نواده وجانشینش چنین کرد:

منوچهر، یک هفته با درد بود دو چشمش پر از آب و رخ زرد بود.

سپاهش همه کرده جامه سیاه توان گشته شاه وغریوان سپاه

در یونان باستان نیز نمونه هایی از پوشیدن لباس سیاه در مراسم عزا وجود دارد. از جمله: زمانی که«تیتس»از قتل«پاتروکلوس» به دست هکتور، شدیداً اندوهگین شد، به نشانه ی عزا لباس سیاه به تن کرد.

در میان اعراب نیز نشانه های بسیار زیادی وجود دارد که لباس سیاه نشانه حزن و اندوه است. این شواهد تاریخی و ادبی، نشانگر این است که رنگ سیاه از دیر باز در میان بسیاری از ملل واقوام نشان غم واندوه بوده است واین امر اختصاص به ایران یا دوران اسلام نداشته است. بلکه اعرب پیش از اسلام، ایرانیان ویونانیان باستان نیز به رسم عزا، جامه ی سیاه یا کبود می پوشیده اند.