معنی و مفهوم بعضی از اشکال به کار رفته در علم

 

یکی از معروف ترین نماد های عزادری ماه محرم«علم»است که به شکل های گوناگون و با آداب ویژه در جریان عزاداری ها حضور داشته است. برای تزئین علم ها از اشکال و نگاره های مختلفی چون تیغه، پارچه، اشکال حیوانات و... استفاده می شود که هر کدام معنی و مفهومی را تداعی می کند. بدین سبب تمامی اجزای علم بر اساس حکمت و منطقی بر گرفته از فرهنگ مردم وحوادث کربلاشکل گرفته اند.

در ذیل بعضی از اشکال حیوانات استفاده شده در علم آورده می شود که هر کدام در فرهنگ اسلامی و ایرانی نماد صفت و ویژگی خاصی می باشند.

طاووس: علم خود نماد طاووس است که در روز عاشورا پرهایش را گشاده تا به مانند سایه بانی بدن مطهر امام حسین(ع) را از سوز آفتاب مصون دارد. هم چنین در فرهنگ عرفانی، نمادی از روح انسان است.

کبوتر: شاید حضور شکل این پرنده در علم یاد آور انتقال پیام قیام امام(ع)است و چون کبوتر نماد روح انسان نیز است به نوعی روح بخشیدن و معنی دادن به علم است.

آن چه جالب به نظر می رسد این است که اکثر پرندگانی که روی علم نصب شده اند بر روی صندوقچه ها- نماد ضریح شهدا- قرارگرفته اند و بنا به تفسیری«عرفان روی علم گویای عرفان بهشتی اند که بر پیکر مطهر شهدا نشسته اند.»

اسب: آن جا که اسب به شکل ساده نشان داده می شود، نماد ذوالجناح اسب با وفای امام حسین است. هم چنین نماد پیام رسانی و اعلام خبر شهادت امام حسین(ع)نیز است. اما جایی که اسب به صورت بالدار در علم ظاهر می شود نماد«براق» اسب پیامبر است که با آن به معراج می رود.

شیر:گاهی شیر به تنهایی و گاهی شمشیر به دست و نیز گاهی با خورشید همراه است.که نشانه ی دلاوری، شجاعت، نیرو، نور و روشنایی است که برای مبارزه با ظلم وگمراهی قیام می کند. در ضمن گفته می شود که تمثال شیر بر روی علم یادآور محافظت از پیکرهای شهدا در روز عاشورامی باشد.

مار: در کنار تمام ویژگی هایی که برای مار ذکر می کنند. مانند: پاسداری، مرگ و نیستی و... گاهی نماد خشک سالی و بی آبی است که در روی علم، نماد یزیدیان است.